Z dniem 5 września, weszły w życie przepisy ułatwiające prowadzenie ksiąg rachunkowych dla organizacji pozarządowych i co jest nowością - dla podmiotów ekonomii społecznej. To ważny dzień dla tych organizacji, bowiem poziom skomplikowania dotychczasowych sprawozdań finansowych przysporzył księgowym tych podmiotów nie lada trudności. Zmiany związane z udogodnieniami w zakresie sprawozdawczości finansowej dla tych jednostek są skutkiem wejścia w życie przepisów ustawy z 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rachunkowości (Dz.U. z 2014 r., poz. 1100 z późn. zm.). Zmiany polegają na wprowadzeniu definicji jednostki MIKRO, a co za tym idzie wprowadzono szereg uproszczeń dla tych podmiotów. Zacznijmy zatem po kolei, czym jest jednostka MIKRO:
Do art. 3 ustawy o rachunkowości dodany został ust. 1a, zgodnie z którym jednostkami mikro w rozumieniu ustawy są m.in.:
1. spółki handlowe (kapitałowe i osobowe, również w organizacji), inne osoby prawne, (...) które w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
• 1 500 000 zł - w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
• 3 000 000 zł - w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
• 10 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty,
2. stowarzyszenia, związki zawodowe, organizacje pracodawców, izby gospodarcze, fundacje, (...) - jeżeli nie prowadzą działalności gospodarczej,
Na jakie zatem uproszczenia mogą liczyć jednostki MIKRO?
Jednostka mikro może nie sporządzać informacji dodatkowej pod warunkiem że przedstawi informacje uzupełniające do bilansu określone w załączniku nr 4 do ustawy, może nie sporządzać zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym, może nie sporządzać rachunku przepływów pieniężnych, może nie sporządzać sprawozdania z działalności, jeśli sporządzi informację uzupełniającą do bilansu zawierającą dane dotyczące nabycia udziałów (akcji) własnych oraz nie wycenia aktywów i pasywów według wartości godziwej i skorygowanej ceny nabycia.
Istotną informacją dla organizacji pozarządowych jest fakt, że wraz z wejściem w życie zmian w ustawie o rachunkowości uchylono rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej (Dz. U. z 2001 r. Nr 137 poz. 1539 z późn. zm.). Oznacza to nic innego, jak to, że jeśli dana organizacja pozarządowa wcześniej korzystała z uproszczeń przewidzianych w rozporządzeniu, będzie zobligowania do przygotowania sprawozdania finansowego wg nowych zasad określonych w ustawie o rachunkowości. O tym czy będzie mogła korzystać z uproszczeń przewidzianych w załączniku 4 do ustawy oraz z innych przywilejów określonych dla jednostki MIKRO decyduję Organ Zarządzający. Podkreślić należy, że skorzystanie z wprowadzonych rozwiązań nie jest obowiązkowe. Jednostki mikro mogą, ale nie muszą ich stosować. To organ zatwierdzający sprawozdanie decyduję czy chce być jednostką mikro czy też nie. Aby jednak móc korzystać z tych uproszczeń, Organ zatwierdzający w danym podmiocie musi podjąć stosowną uchwałę w tym zakresie. Uchwała ta musi zostać podjęta przed terminem sporządzenia sprawozdania finansowego za dany rok. Należy przy tym podkreślić, że nowe przepisy mają zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy kończący się po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, co oznacza, że już za 2014 r. organizacje pozarządowe i podmioty ekonomii społecznej mogą korzystać z uproszczeń wynikających z ustawy o rachunkowości przewidzianych dla jednostek MIKRO. W przypadku gdy organizacja, która nie prowadzi działalności gospodarczej nie podejmie decyzji o sporządzaniu sprawozdania, wg załącznika nr 4 będzie zobowiązana sporządzać sprawozdanie finansowe na zasadach ogólnych zgodnie z załącznikiem nr 1 do ustawy o rachunkowości.
Elementy nowego sprawozdania finansowego jednostek MIKRO to: Informacje ogólne, Bilans, Informacje uzupełniające do bilansu oraz Rachunek zysków i strat. Gdyby jednak przyjrzeć się tym wzorom, można zauważyć, że brak w nich wyodrębnienia poszczególnych działalności stosownie do art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2014 r., poz. 1118 ze zm.), który nakłada na organizację organizacje pożytku publicznego, które prowadzą nieodpłatną działalność pożytku publicznego, odpłatną działalność pożytku publicznego lub działalność gospodarczą rachunkowego wyodrębnienia tych form działalności w stopniu umożliwiającym określenie przychodów, kosztów i wyników każdej z tych działalności, z zastrzeżeniem przepisów o rachunkowości. Mając na uwadze powyższe Departament Pożytku Publicznego wspólnie z przedstawicielami organizacji pozarządowych przygotował projekt wzorów formularzy sprawozdania finansowego, który uwzględnia wymóg wyodrębnienia ww. działalności organizacji, a także specyfikę tych podmiotów. Formularze te uzyskały pozytywną opinie Ministerstwa Finansów. Wzory są dostępne na stronie www.pozytek.gov.pl.
Magdalena Woźniak